نگاهی به بیماری‌های فصل سرد و راه‌های پیشگیری از آن
بالا گرفتن تب بیـماری‌ها در سـرمای زمستان
بخش دوم
نشستن کنار آتش و خوردن چای داغ در هوای سرد فصل‌های پاییز و زمستان، از تفریحات آرامش‌بخشی است که حتماً تجربه آن را داشته‌اید، اما حفظ سلامت جسمی در این ماه‌های زمستانی و سرد، می‌تواند یک چالش باشد. بسیاری از افراد هوای سرد را عامل بیماری‌های فصول سرد می‌دانند. درحالی‌که هوا مستقیماً مسئول ایجاد بیماری نیست. درواقع ویروس‌های بیماری‌زا، در دماهای پایین به‌راحتی تکثیر پیدا می‌کنند. علاوه‌بر این، قرار گرفتن در معرض هوای سرد و خشک ممکن است بر سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی بگذارد.
چرا در هوای سرد شیوع برخی بیماری‌ها افزایش می‌یابد؟ نظریه‌های مختلفی وجود دارد که بیان می‌کنند چرا برخی بیماری‌های فصول سرد شیوع بیشتری دارند. برخی از آنها عبارت‌اند از:
تأثیر منفی هوای سرد بر سیستم ایمنی بدن: بسیاری از محققان بر این باورند که قرار گرفتن در معرض هوای سرد می‌تواند بر پاسخ ایمنی بدن تأثیر منفی بگذارد. این موضوع مقابله با عوامل بیگانه را دشوار می‌سازد.
در فصل‌های پاییز و زمستان، به دلیل کاهش قرار گرفتن در مقابل آفتاب، بدن ویتامین D کمتری دریافت می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که ویتامین D نقش اساسی در حفظ سیستم ایمنی بدن دارد؛ بنابراین ویتامین D در ماه‌های زمستان کمتر بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد.
باریک شدن رگ‌های خونی: نفس کشیدن در هوای سرد و خشک، باعث تنگ شدن رگ‌های خونی موجود در دستگاه تنفسی فوقانی می‌شود. این کار برای حفظ گرما صورت می‌گیرد. این موضوع از رسیدن سلول‌های سفید خون به غشای مخاطی برای مبارزه با میکروب‌ها جلوگیری می‌کند. در نتیجه میکروب‌ها راحت‌تر وارد بدن می‌شوند.
گسترش ویروس‌ها: ویروس‌هایی که مسئول بیماری‌های فصول سرد هستند، در آب‌وهوای سرد بیشتر تکثیر پیدا می‌کنند و در هوای سرد زنده می‌مانند. این ویروس‌ها به گرمای هوا حساس هستند و با افزایش دما از بین می‌روند، به همین دلیل در فصول گرم کمتر شایع هستند.
گلودرد
گلودرد به عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های فصل زمستان می‌تواند ناشی از تحریک هوای خشک و سرد باشد. اگر در معرض هوای سرد خارج از محل قرار بگیرید، ممکن است گلودرد را تجربه کنید.
تغییر سریع و مداوم در دمای هوا می‌تواند باعث احساس درد در گلو شود. اگر به دلیل خشکی هوا هر روز صبح با گلودرد بیدار می‌شوید، زمستان می‌تواند فصلی طولانی و سخت برای شما باشد.
از دکتر رضا سیاری، پزشک عمومی درباره راه‌های پیشگیری و درمان گلودرد می‌پرسم، وی پاسخ می‌دهد: «بهترین راه برای درمان گلودرد دائمی در ماه‌های سرد مرطوب کردن هوای خشک است. بهترین ایده برای مقابله با خشکی هوا، استفاده از بخور و مرطوب نگه داشتن دمای خانه است. گلودرد ناشی از عفونت ویروسی معمولاً پنج تا هفت روز طول می‌کشد و نیازی به درمان پزشکی ندارد.»
وی در ادامه متذکر می‌شود: «بسیاری از افراد برای کاهش درد و تب، به داروهای تسکین‌دهنده خفیف مثل استامینوفن روی می‌آورند. برای تسکین علائم در کودکان می‌توانید با مشورت پزشک از داروهای بدون نسخه ضددرد مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید؛ اما باید توجه داشته باشید هرگز به کودکان یا نوجوانان آسپرین ندهید، زیرا مصرف آسپرین در ریه آنها می‌تواند منجر به التهاب کبد و مغز و بروز سندرم ریه شود.»
این پزشک در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «استرپتوکوک گلو یک عفونت در گلو و لوزه‌ها است که توسط باکتری‌هایی به نام استرپتوکوک گروه A ایجاد می‌شود. تشخیص گلودرد ساده از استرپتوکوک گلو دشوار است. بااین‌حال گلودرد معمولاً نیازی به درمان و مصرف دارو ندارد. می‌توانید با تمیز نگه داشتن دستان و قرنطینه اعضای خانواده که به این بیماری واگیر مبتلا هستند، از ابتلا به استرپتوکوک پیشگیری کنید. اگر فکر می‌کنید گلودرد دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. شما باید یک دور آنتی‌بیوتیک برای کاهش علائم، جلوگیری از انتشار باکتری به دیگران و در نهایت درمان بیماری کاملاً مصرف کنید.»
بیماری‌های پوستی در فصل سرد
از آنجا که رطوبت محیط در زمستان کم است، به احتمال زیاد خشکی پوست خشک را تجربه خواهید کرد. این وضعیت بیشتر در دست‌ها و پاها یا اندام‌های دیگر دیده می‌شود. ترک‌خوردگی پوست شدید می‌تواند بسیار دردناک باشد. حتی منجر به عفونت شود. بیشتر موارد خشکی پوست به‌خوبی به شیوه‌های عادی و داروهای خانگی پاسخ می‌دهد. اگر علی‌رغم بهترین تلاش‌ها، پوست شما بهبود نیافت یا خشکی پوست با قرمزی همراه بود و یا خشکی و خارش در خواب اختلال ایجاد کرد، شما از خاراندن زخم، دست بردارید. اگر شما دارای نواحی بزرگی از پوسته‌پوسته شدن و لایه‌برداری پوست هستید، به پزشک مراجعه کنید.
دکتر بیتا رسول‌زاده، متخصص پوست درباره راه‌های پیشگیری و درمان خشکی پوست به گزارشگر کیهان می‌گوید: «در صورت ایجاد زخم باز یا قرمزی یا اختلال در خواب به دلیل شدید شدن علائم، باید برای پوست خشک و ترک‌خورده خود به پزشک مراجعه کنید. برای اصلاح خشکی پوست، آن را مرطوب نگه دارید. از دوش گرفتن شدید یا قرار گرفتن در معرض آب گرم خودداری کنید. در هوای سرد تا آنجا که ممکن است پوست خود را بپوشانید.»
این دکتر پوست درباره عارضه تب‌خال توضیح می‌دهد: «تب‌خال، تاول کوچک یا گروهی از تاول‌ها است که می‌تواند روی لب‌ها یا اطراف دهان ایجاد شود. این زخم‌ها می‌توانند دردناک و آزاردهنده باشند و ممکن است در ماه‌های زمستان به دلیل نقص در سیستم ایمنی بدن حتی بدتر هم باشند. نور شدید خورشید یا بیماری دیگری مانند سرماخوردگی می‌تواند باعث ایجاد تب‌خال شود. همچنین می‌توانند ناشی از استرس، کمبود خواب یا تغییرات هورمونی نیز باشند. به‌اندازه کافی استراحت کرده و سعی کنید استرس خود را در طول فصل از بین ببرید. لب‌های خود را مرطوب نگه دارید. اگر زخمی شدید دارید، از یک درمان موضعی استفاده و سریع‌تر آن را تمیز کنید.»
نوروویروس
از آنجا که زمستان زمان دور هم جمع شدن است، احتمالاً شما با گروه‌های زیادی تماس و مکالمه زیادی خواهید داشت. نوروویروس یک بیماری بسیار مسری است که از طریق مواد غذایی و سطوح آلوده پخش می‌شود. با توجه به افزایش معاشرت‌های زمستانی که اتفاق می‌افتد، جای تعجب نیست که این بیماری در زمستان بسیار شیوع دارد.
با توجه به گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، اگر دچار بیماری نوروویروس شدید، می‌توانید میلیون‌ها ذره از ذرات نوروویروس را که بدون میکروسکوپ نمی‌توانید ببینید، بسازید. تنها چند ذره نوروویروس می‌توانند دیگران را بیمار کنند.
درحالی‌که هیچ واکسنی برای پیشگیری از نوروویروس وجود ندارد، می‌توانید با شستن کامل دست‌ها به طور منظم، به‌خصوص بعد از خوردن و یا آماده‌سازی غذا تلاش کنید. درد مفاصل یکی دیگر از دردهای شایع زمستان به‌ویژه در سالمندان است. اگر از آرتروز رنج می‌برید، ممکن است درد شما در ماه‌های سرد بدتر شوند. طبق بررسی صورت‌گرفته بر روی شرکت‌کنندگان مبتلا به آرتروز
67 درصد بیماران به آب‌وهوا حساس بوده و در سرما بیشتر احساس درد مفصل می‌کنند. این ممکن است به دلیل تغییر فشارسنجی باشد که با شروع حرکت هوای سرد رخ می‌دهد.
صادق احمدیان، ارتوپد ضمن بیان مطالب بالا برایمان تبیین می‌کند: «متأسفانه هیچ راهی برای در امان ماندن کامل از سرما در ماه‌های زمستان وجود ندارد. بااین‌حال شما می‌توانید با فعالیت مانند ورزش و با مدیریت وزن خود، درد مفاصل را کاهش دهید. به مصرف داروهای تجویز شده ادامه دهید، در طول فصل مثبت بمانید و سیگار نکشید.» این ارتوپد در ادامه می‌افزاید: «یکی از بیماری‌های فصل زمستان رینود نوعی اختلال نادر است که باعث می‌شود انگشتان دست یا پا در معرض هوای سرد تغییر رنگ داده و احساس خود را از دست بدهند. این وضعیت می‌تواند ناخوشایند باشد. قرار گرفتن در معرض طولانی‌مدت در هوای سرد می‌تواند باعث شدیدتر شدن علائم می‌شود، می‌تواند با کاهش جریان خون در اندام‌ها، درد ضربانی و اسپاسم ایجاد کند.
درحالی‌که بیماری رینود آزاردهنده است، برای اکثر افراد، بیماری رینود جدی و خطرناک نیست، اما می‌تواند کیفیت زندگی شما را تحت‌تأثیر قرار دهد. برای پیشگیری از بروز این علائم ناراحت‌کننده، به‌خصوص دست‌ها و پاهای خود را گرم نگه دارید. از جوراب‌های ضخیم، دستکش و ماسک صورت استفاده کنید. سعی کنید از فعالیت‌های طولانی‌مدت در فضای باز در زمستان اجتناب کنید.»
ارتباط ویتامین‌ها و بیماری‌های زمستانی
بسیاری از این بیماری‌های زمستانی به علت کمبود مواد معدنی یا ویتامین رخ می‌دهد؛ ازاین‌رو با مصرف ویتامین‌ها، می‌توان انرژی موردنیاز بدن را تأمین و از بروز این بیماری‌ها پیشگیری کرد:
ویتامین سی: شروع زمستان همراه با عفونت‌هایی مانند سرماخوردگی، سرفه، تب و آنفلوآنزا است. این در حالی است که مصرف ویتامین سی منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش طول دوره این بیماری‌ها می‌شود. ویتامین سی نوعی آنتی‌اکسیدان است که باعث کاهش التهاب در بدن نیز می‌شود. در زمستان می‌توانید ویتامین سی موردنیاز خود را از طریق مصرف مرکبات، سبزی‌های تیره‌رنگ و مکمل‌های این ویتامین دریافت کنید.
ویتامین دی: اگرچه مصرف ویتامین دی در تمام طول سال موردنیاز است، اما در فصل زمستان و با مایل شدن نور خورشید، نیاز شما به این ویتامین بیشتر می‌شود. در طول زمستان احتمال بروز دردهای استخوانی و مفصلی به دلیل عدم تابش کافی نور خورشید بیشتر است. به گفته متخصصان تمام بزرگسالان زیر ۷۰ سال باید روزانه ۶۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین دی مصرف کنند و حداقل ۳۰ دقیقه در معرض نور مستقیم خورشید باشند.
ویتامین ای: مصرف این ویتامین برای کمک به حفظ سلامت پوست ضروری است و از خشکی پوست در زمستان جلوگیری می‌کند. گوشت و ماهی، اسفناج، بروکلی، بادام سرشار از این ویتامین هستند.
ویتامین ب کمپلکس: تمام ویتامین‌های گروه ب
را در زمستان به میزان کافی مصرف کنید. این ویتامین‌ها کربوهیدرات را به انرژی تبدیل می‌کند تا چربی‌ها و پروتئین‌ها برای سوخت، مصرف شود. به همین دلیل است که با مصرف ویتامین ب به‌ویژه ویتامین ب ۱۲ افسردگی و اضطراب ناشی از کوتاه شدن روزها در زمستان را کاهش می‌یابد.
امگا ۳: این یک ویتامین نیست؛ اما نقش مهمی در فصل زمستان برای سلامت شما دارد. اسیدهای چرب امگا ۳ سطح چربی خوب خون یا اچ دی ال را حفظ می‌کنند. بسیاری از افراد در طول زمستان دچار بیماری‌های مفصلی می‌شوند و این در حالی است که مصرف امگا ۳ منجر به کاهش درد و سفتی مفصلی که از نشانه‌های آرتروز و آرتریت روماتوئید است می‌شود.